Eski adıyla Thenedos olarak anılan Bozcaada’nın bilinen ilk sakinleri, Pelaglar (Pelazziler). Bunlar, muhtemelen adaya iki bin yıl önce yerleşmiş. O tarihlerden 1500 yıl sonra, İyonya kentleri ve adaların tümüyle birlikte Bozcaada’da Perslerce tahrip edilmiş.
Ada daha sonraki yıllarda Akdeniz’deki ticari egemenlik kavgası nedeniyle Venedik, Ceneviz, Bizans’ı misafir etmiş.
1455-1456’da Fatih Sultan Mehmet’in Donanma Komutanı Hamza Bey tarafından Venediklilerden alınarak Ege’de Türklerin eline geçen ilk ada olmuş.
1479’da Türklerin zaferi ile biten savaşların sonunda Ada’ya Türk bayrağı çeken Gedik Ahmet Paşa, kaleyi yeniden yaptırmış. Anadolu’dan getirdiği ahaliyi de Ada’ya yerleştirmiş.
MİTOLOJİDE THENEDOS
Denizlerin efendisi Posedion’un çocuklarından biri Kyknos adında bir kralmış. Onun da Thenes adında bir oğlu varmış. Thenes’in annesi ölünce, babası yeniden evlenmiş. Fakat üvey ana bu ya, Thenes’e iftira etmiş, Kral da bu iftiraya kanmış ve oğlunu bir sandığa koyarak denize attırmış. Sandık Çanakkale Boğazı’ndan geçerek, Leukophrys adasının sahiline vurmuş. Thenes burada sandıktan çıkmış, adaya yerleşmiş, adanın ismini de Thenes’in adası anlamına gelen Thenedos’a çevirmiş. Eski adıyla Thenedos, bugünkü adıyla Bozcaada’nın ilk yerleşimi Herodot’a göre M.Ö. 2000 yıllarına rastlıyor.
BOZCAADA KALESİ
Ada’nın doğu tarafından, Anadolu’ya bakan yüksekçe bir kayalık üzerine yerleşmiş olan Bozcaada Kalesi, halk arasında Eski Kale olarak isimlendiriliyor.
Kale kesme taştan yapılmış. İlk yapılışı Fenikelilere kadar uzanıyor. Daha sonra Ceneviz ve Venedikliler tarafından onarım ve eklentiler yapılmış, Venedikliler adadaki egemenlikleri sona erince Kale’yi tahrip ederek çekilmişler.
Bugünkü şekliyle Fatih Sultan Mehmet’in inşa ettirdiği Kale, 1703-1706, 1714-1726 ve en geniş kapsamlı olarak 1815 tarihlerinde onarım görmüş. Kalenin duvarında Sultan II. Mahmut devrine rastlayan 1231 hicri (1815) yılındaki onarımla ilgili bir de kitabe mevcut.
Üç tarafı denizle çevrili olan kalenin güney cephesi on metre genişliğinde bir hendekle karadan ayrılmış ve eskiden bu hendeğin suyla dolu olduğu anlaşılıyor. Orijinal görünümünü kazandırmak gayesiyle şimdi bu hendeğin onarılarak tekrar suyla doldurulması ve diğer su bölümleriyle bağlanması çalışmaları sürüyor.
Surlarla çevrili bölümlerde su sarnıcı, cephanelik, revir, karargah, kuyu, çeşme, camii, atölye ve kışla binası bulunuyor. Kale, görkemli görünüşüyle dışardan olduğu kadar içerden de etkileyici. Ilık havada taş basamaklarla surlar ve burçlara tırmanan ziyaretçiler, Bozcaada’nın panoramasını farklı açılardan izleyip, fotoğraflama olanağı buluyorlar. Kale içinde bulunan müzeyi gezmek isteyenler ise sergilenen çeşitli amforalara hayran kalıyor.
Kale güneşin batmasıyla birlikte ışıl ışıl bir görünüm sergilemeye başlıyor. Ada’da gün batımı meşhur olduğu için ziyaretçilere kaleyi görebilecekleri bir mevkiden gün batımını izlemeleri tavsiye ediliyor. Denemeye değer...
Tarihi eserler
Tarihi eserler bakımından da ilgi çekici olan adada 17. yüzyıl eserlerinden Köprülü Mehmet Paşa Camii ve Alaybey Camii, tarihi çeşme, Venedik devri kilisesi ve şarap imalathane ve mahzenlerini gezebilirsiniz.